Trong thời đại công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành một xu hướng không thể thiếu trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là ngành tài chính ngân hàng. Hãy cùng Nganhangnongthon tìm hiểu rõ hơn về hình thức chuyển đổi số ngành ngân hàng qua bài viết dưới đây.
Tìm hiểu chuyển đổi số ngành ngân hàng là gì?
Chuyển đổi số ngành ngân hàng (hay gọi chuyển đổi số) là quá trình áp dụng công nghệ số vào các hoạt động của ngân hàng nhằm cải thiện hiệu quả, tối ưu hóa quy trình, nâng cao trải nghiệm khách hàng, và tạo ra các dịch vụ mới. Đây là một bước đi quan trọng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng trong thời đại công nghệ.
Chuyển đổi số không chỉ là sự nâng cấp về công nghệ mà còn là sự chuyển biến toàn diện về cách ngân hàng hoạt động và tương tác với khách hàng. Tuy nhiên, quá trình này cũng đi kèm với những thách thức về công nghệ, quản trị và thay đổi văn hóa trong tổ chức.
Ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng: TPBank LiveBank là một ví dụ nổi bật, cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch như mở tài khoản, rút tiền, chuyển khoản và tư vấn tài chính mà không cần đến trực tiếp các chi nhánh. Khách hàng có thể sử dụng máy LiveBank 24/7 để thực hiện các giao dịch này một cách nhanh chóng và tiện lợi.
Yếu tố ảnh hưởng đến chuyển đổi số ngành ngân hàng
Một số yếu tố chính của chuyển đổi số trong ngành ngân hàng gồm:
- Số hóa quy trình: Thay thế các quy trình truyền thống bằng các quy trình tự động và trực tuyến. Ví dụ, việc mở tài khoản, vay vốn, thanh toán hoặc tra cứu thông tin tài khoản có thể được thực hiện thông qua ứng dụng di động mà không cần đến trực tiếp ngân hàng.
- Trí tuệ nhân tạo và học máy: Ứng dụng AI trong phân tích dữ liệu khách hàng, tự động hóa các nhiệm vụ như hỗ trợ khách hàng qua chatbot, phát hiện gian lận, và tối ưu hóa các quyết định tín dụng.
- Ngân hàng số (Digital Banking): Tạo ra các dịch vụ hoàn toàn dựa trên nền tảng số, không có chi nhánh vật lý. Các ngân hàng số cung cấp các dịch vụ như chuyển khoản, tiết kiệm, đầu tư, và vay vốn trực tuyến.
- Dịch vụ tài chính di động: Tăng cường khả năng sử dụng dịch vụ ngân hàng qua điện thoại di động với các ứng dụng ngân hàng tiện ích, thanh toán qua QR code, ví điện tử và các giải pháp thanh toán không tiếp xúc.
- An ninh mạng: Với sự gia tăng sử dụng các dịch vụ trực tuyến, bảo mật thông tin và dữ liệu khách hàng là ưu tiên hàng đầu. Ngân hàng phải tăng cường đầu tư vào các giải pháp bảo mật để bảo vệ khỏi các mối đe dọa từ không gian mạng.
- Trải nghiệm khách hàng cá nhân hóa: Ứng dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và AI để hiểu rõ hơn về hành vi khách hàng. Từ đó cung cấp các giải pháp tài chính phù hợp, tăng cường tương tác và xây dựng lòng tin từ phía khách hàng.
Các giai đoạn chuyển đổi số ngân hàng
Quá trình chuyển đổi số trong doanh nghiệp nói chung và trong ngành ngân hàng nói riêng, hầu hết đều trải qua 3 giai đoạn:
Giai đoạn thứ nhất (Digitization – Số hóa thông tin):
- Ở giai đoạn này, các ngân hàng bắt đầu số hóa các dữ liệu truyền thống. Thay vì sử dụng tài liệu giấy, các thông tin như hợp đồng, hồ sơ khách hàng và báo cáo được chuyển sang định dạng số. Điều này giúp tăng cường khả năng lưu trữ, truy cập và quản lý dữ liệu một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn.
- Ngân hàng bắt đầu sử dụng các hệ thống quản lý như phần mềm xử lý giao dịch, hệ thống quản lý tài khoản và hệ thống lưu trữ dữ liệu. Tuy nhiên, các quy trình vẫn dựa chủ yếu vào tương tác trực tiếp tại quầy và nhân viên.
Giai đoạn thứ 2 (Digitalization – Số hóa quy trình):
- Ở giai đoạn này, các ngân hàng bắt đầu tự động hóa các quy trình nội bộ và cung cấp dịch vụ trực tuyến cho khách hàng. Các giao dịch như chuyển khoản, thanh toán hóa đơn, và quản lý tài khoản có thể được thực hiện qua các nền tảng kỹ thuật số, giúp giảm phụ thuộc vào các dịch vụ tại chi nhánh.
- Các ngân hàng phát triển ứng dụng ngân hàng di động và nền tảng trực tuyến, cho phép khách hàng tự thực hiện các giao dịch mà không cần đến trực tiếp ngân hàng. Đây là bước đi quan trọng để mở rộng kênh tương tác với khách hàng.
Giai đoạn thứ 3 (Digital Transformation – Số hóa toàn diện):
- Chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc tối ưu hóa các quy trình hiện tại mà còn tạo ra các sản phẩm và dịch vụ hoàn toàn mới. Ví dụ, các ngân hàng phát triển các dịch vụ ngân hàng số hoàn toàn, cung cấp dịch vụ 24/7 và không cần sự hiện diện của chi nhánh vật lý (ngân hàng số TPBank LiveBank).
- Không chỉ đơn thuần là thay đổi công nghệ, ngân hàng cũng cần thay đổi văn hóa tổ chức để khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. Đội ngũ nhân viên được đào tạo để thích ứng với công nghệ mới, phát triển kỹ năng số và tư duy đổi mới, từ đó xây dựng một môi trường làm việc linh hoạt và hiệu quả hơn.
Nguyên nhân phải chuyển đổi số ngành ngân hàng
Chuyển đổi số trong ngành ngân hàng ngày càng trở nên cần thiết vì nhiều lý do khác nhau.
Thay đổi hành vi của khách hàng
Khách hàng hiện nay mong muốn trải nghiệm ngân hàng nhanh chóng, tiện lợi và cá nhân hóa. Họ thường xuyên sử dụng các dịch vụ trực tuyến và yêu cầu ngân hàng phải đáp ứng nhu cầu này. Việc sử dụng điện thoại thông minh và Internet ngày càng phổ biến, khiến khách hàng ưu tiên các dịch vụ ngân hàng trực tuyến hơn là đến chi nhánh.
Cạnh tranh ngày càng gay gắt
Các ngân hàng số (digital banks) và fintech đã gia tăng áp lực cạnh tranh cho các ngân hàng truyền thống. Những tổ chức này thường cung cấp dịch vụ nhanh chóng, chi phí thấp và trải nghiệm người dùng tốt hơn.Nhiều công ty công nghệ và startup đang tham gia vào lĩnh vực tài chính, cung cấp các giải pháp thanh toán và dịch vụ tài chính, buộc các ngân hàng phải đổi mới để giữ vững thị phần.
Yêu cầu về tính bảo mật và tuân thủ quy định
Trong bối cảnh các vụ tấn công mạng ngày càng gia tăng, ngân hàng cần đầu tư vào các giải pháp bảo mật tiên tiến để bảo vệ thông tin khách hàng và ngăn chặn các rủi ro bảo mật. Đồng thời, nhiều quy định mới yêu cầu ngân hàng phải minh bạch hơn trong các giao dịch và xử lý dữ liệu cá nhân, việc chuyển đổi số giúp ngân hàng dễ dàng tuân thủ các yêu cầu này.
Sự phát triển của công nghệ
Sự phát triển của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và dữ liệu lớn (Big Data) mang lại cơ hội cho ngân hàng để cải thiện dịch vụ và tối ưu hóa quy trình. Chuyển đổi số cho phép ngân hàng linh hoạt hơn trong việc áp dụng công nghệ mới và cải tiến các sản phẩm, dịch vụ để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Tạo mối quan hệ với khách hàng
Việc áp dụng công nghệ giúp ngân hàng hiểu rõ hơn về nhu cầu và hành vi của khách hàng, từ đó cá nhân hóa các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với từng cá nhân. Những trải nghiệm tốt hơn và dịch vụ nhanh chóng giúp ngân hàng xây dựng lòng tin và sự trung thành từ phía khách hàng.
>> Tham khảo: Danh sách ngân hàng đổi thẻ từ sang thẻ chip
Thách thức trong chuyển đổi số ngành ngân hàng
Ngành ngân hàng có nhiều cơ hội để chuyển đổi số và mang lại hiệu quả nổi bật, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức:
- Rủi ro cao trong thực hiện: Ngân hàng là lĩnh vực nhạy cảm với tổn thất tài chính và uy tín. Việc triển khai sáng kiến số cần được lập kế hoạch và thử nghiệm kỹ lưỡng để tránh gián đoạn hoạt động và rủi ro bảo mật.
- Yêu cầu cao về nhân sự: Chuyển đổi số cần đội ngũ chuyên gia có tầm nhìn và kỹ năng cao hơn so với nhiều ngành khác, tạo áp lực lớn trong việc tìm kiếm và duy trì nhân tài.
- Chi phí đầu tư và vận hành cao: Chuyển đổi số đòi hỏi ngân sách lớn và liên tục cập nhật công nghệ, dẫn đến chi phí cao cho đầu tư phần cứng và phần mềm.
- Kế thừa hệ thống cũ: Nhiều ngân hàng vẫn sử dụng hệ thống lập trình cũ, khiến việc tích hợp công nghệ mới trở nên phức tạp và khó khăn.
- Rủi ro bảo mật thông tin: Tính bảo mật của hệ thống CNTT và dữ liệu là một thách thức lớn khi các ngân hàng mở rộng kênh tương tác với khách hàng.
- Phá vỡ silo trong tổ chức: Các phòng ban với mục tiêu khác nhau có thể gây ra sự không nhất quán, kéo dài thời gian triển khai và giảm hiệu quả chuyển đổi số.
- Tuân thủ quy định: Các quy định phức tạp và thay đổi liên tục trong ngành tài chính gây khó khăn cho việc áp dụng công nghệ mới.
Thực trạng về chuyển đổi số ngành ngân hàng
Hiện nay, nhiều tổ chức tài chính ngân hàng trong và ngoài nước đang tích cực triển khai chiến lược chuyển đổi số với mục tiêu cải thiện hiệu suất hoạt động, gia tăng doanh thu và nâng cao sức cạnh tranh. Hãy cùng xem qua một số số liệu về thực trạng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng trên toàn cầu và tại Việt Nam:
Trên thế giới
Khảo sát của công ty BDO với 300 lãnh đạo cấp cao trong lĩnh vực tài chính ngân hàng cho thấy hơn 97% trong số họ đang tiến hành chuyển đổi số, trong đó 21% coi đây là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược kinh doanh.
- Tại Mỹ, Bank of America đã triển khai ngân hàng số với Chatbot Eric hỗ trợ khách hàng qua ứng dụng di động và các chi nhánh Robot (Robo-branches) với máy tính bảng giúp khách hàng thực hiện giao dịch tự động.
- Ở Citizens Bank (Mỹ) cũng áp dụng Robot bảo vệ Knightscope K5, hoạt động 24/7, có khả năng nhận diện biển số xe và phát hiện các tín hiệu lạ.
- Tại Trung Quốc, Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc đã triển khai ngân hàng hoàn toàn tự động với Robot Tiểu Long (Xiao Long), giúp khách hàng mở tài khoản mới và thực hiện giao dịch ngoại hối qua ATM.
Tại Việt Nam
Chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành ngân hàng Việt Nam, nhờ vào những chính sách cởi mở và các cơ chế thử nghiệm công nghệ tài chính (Fintech). Tính đến quý II/2021, tốc độ tăng trưởng Mobile Banking đạt 200%, với khoảng 30 triệu người sử dụng hệ thống thanh toán hàng ngày. Hầu hết các ngân hàng đã số hóa quy trình và kênh giao tiếp, trong khi 42% đã sẵn sàng cho quá trình chuyển đổi số.
Ngày 11/5/2021, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phê duyệt Kế hoạch chuyển đổi số đến năm 2025, với mục tiêu cụ thể: 50% nghiệp vụ ngân hàng được số hóa và 70% giao dịch khách hàng thực hiện qua kênh số. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo sức mạnh cộng hưởng giúp ngành ngân hàng phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
NHNN đã chỉ đạo phát triển các mô hình ngân hàng số, áp dụng công nghệ như AI, Big Data, nhằm tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và cung cấp dịch vụ đa dạng. Đến nay, nhiều ngân hàng ghi nhận hơn 90% giao dịch thực hiện qua kênh số, chi phí trên thu nhập (CIR) giảm xuống chỉ còn 30-40%.
Ngày chuyển đổi số ngành Ngân hàng
Từ năm 2022, NHNN chọn ngày 11 tháng 5 hàng năm là “ngày chuyển đổi số ngành ngân hàng”. Nhằm ghi nhận và tôn vinh những nỗ lực trong việc chuyển đổi số của ngành ngân hàng Việt Nam. Ngày này không chỉ là một dấu mốc quan trọng trong việc thực hiện Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 mà còn thể hiện quyết tâm của ngành trong việc thích ứng với xu hướng công nghệ hiện đại.
Mục tiêu của Ngày Chuyển đổi số Ngành Ngân hàng:
- Tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.
- Khuyến khích các ngân hàng và tổ chức tài chính nâng cao việc áp dụng công nghệ số trong hoạt động kinh doanh.
- Ghi nhận những thành tựu và chia sẻ kinh nghiệm trong việc ứng dụng công nghệ để cải thiện dịch vụ khách hàng.
Top ngân hàng chuyển đổi số hiện nay
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, một số ngân hàng hàng đầu tại Việt Nam đã hình thành và dần hoàn thiện hệ sinh thái ngân hàng của mình. Những ngân hàng đi đầu trong lĩnh vực này bao gồm Vietcombank, BIDV, VietinBank, VPBank, Techcombank và TPBank. Các ngân hàng này không chỉ chú trọng đến việc số hóa dịch vụ mà còn xây dựng hệ sinh thái toàn diện để phục vụ khách hàng tốt nhất.
- Vietcombank: Đã thành công trong việc kết nối trực tiếp với hệ thống ERP của khách hàng, cung cấp dịch vụ công mức độ 4 qua Cổng Dịch vụ Công quốc gia và kết nối với các cơ quan như Kho bạc Nhà nước, Bảo hiểm Xã hội, và bệnh viện. Ngân hàng cũng liên tục mở rộng hợp tác với các trung gian thanh toán và các công ty Fintech trên thị trường.
- BIDV: Ngân hàng này cũng đang hoàn thiện hệ sinh thái số thông qua ứng dụng BIDV SmartBanking và BIDV iBank, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong việc thực hiện các giao dịch ngân hàng một cách nhanh chóng và tiện lợi.
- Các ngân hàng khác như Agribank, Sacombank và HDBank hiện tại vẫn tập trung vào việc cung cấp các sản phẩm dịch vụ trong ứng dụng số chủ yếu trong lớp dịch vụ ngân hàng lõi. Mặc dù họ đang trong quá trình số hóa, nhưng còn nhiều tiềm năng để mở rộng và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Bài viết trên chia sẻ thông tin về chuyển đổi số ngành ngân hàng hiện nay. Việc chuyển đổi số không chỉ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn tạo ra trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ hữu ích và kích thích sự quan tâm của bạn đọc đối với sự phát triển không ngừng của ngành ngân hàng trong thời đại số hóa.
