Từ những năm 2010, tiền ảo bắt đầu làm mưa làm gió ở Việt Nam. Song song với sự phổ biến và phát triển rộng rãi thì chủ đề lừa đảo chơi tiền ảo cũng được quan tâm hàng đầu.
Nhiều tổ chức giăng bẫy đa cấp lừa đảo khiến người chơi bị mất nhiều tiền vào hình thức này. Tuy nhiên có phải tất cả những gì liên quan đến tiền ảo đều như vậy? Liệu có nên chơi tiền ảo hay không?
1.Những điều cần biết về tiền ảo
Tiền ảo là gì?
Thuật ngữ tiền ảo không quá xa lạ nhưng không phải ai cũng hiểu đúng bản chất của nó. Tiền ảo được định nghĩa là một loại tiền phát hành bởi các nhà phát triển chúng.
Loại tiền này cũng được chấp nhận và kiểm soát bởi các thành viên trong cộng đồng ảo cụ thể. Theo Cơ quân Ngân hàng châu Âu định nghĩa, tiền ảo là một đại diện về giá trị kỹ thuật số có một số đặc điểm nổi bật như:
- Không nhất thiết gắn với tiền tệ định danh (Fiat money) được gán giá trị bởi Chính Phủ
- Không được phát hành bởi ngân hàng Trung ương hoặc cơ quan công quyền
- Được chấp nhận bởi các thể nhân hoặc pháp nhân như một phương tiện thanh toán
- Có thể dùng để chuyển nhượng, lưu trữ hoặc giao dịch trực tuyến
Giá trị của tiền ảo luôn còn là vấn đề được tranh luận sôi nổi chưa có hồi kết. Đối với những người giao dịch trong lĩnh vực này thì nó được chấp nhận và họ cũng kỳ vọng một thời điểm nào đó tiền ảo được công nhận như tiền mặt.
Tiền ảo có phải là tài sản không?
Trước đây tiền ảo hoàn toàn không được xem là một loại tài sản. Bởi Công văn số 5747/NHNN-PC của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng tiền ảo chỉ là một phương tiện thanh toán. Theo đó nó chỉ là một sản phẩm giao dịch chứ không phải là tài sản.
Tuy nhiên, khoảng giữa năm 2020, vụ cướp tiền ảo nổi tiếng làm dấy lên một tranh luận rằng liệu sản phẩm này có nên được xem là tài sản hay không. Tại đây, nhóm người giao dịch tiền ảo phân tích 2 yếu tố để khẳng định tiền ảo là tài sản:
- Dù theo quan điểm quản lý nhà nước thì tiền ảo không phải tiền tệ nhưng chúng là loại vật quyền phù hợp với tinh thần chung của Bộ luật dân sự 2015 về quyền tài sản..
- Tiền ảo là một dạng thông tin đặc biệt có giá trị kinh tế độc nhất cho người sở hữu. Vì thế có thể gọi đó là tài sản.
Mặc dù vậy, chưa có kết luận chính thức nào của Chính phủ về việc chấp nhận tiền ảo như một loại tài sản hợp pháp tại Việt Nam. Các nhà đầu tư nên tìm hiểu những thông tin chính thống để biết rõ bản chất sự việc.
Tiền ảo có phải tiền kỹ thuật số không?
Phải. Tiền ảo là một trong những loại tiền kỹ thuật số hiện hành. Tiền kỹ thuật số bao gồm 2 loại:
- Tiền kỹ thuật số tập trung
- Tiền kỹ thuật số phi tập trung
Trong đó tiền ảo thuộc nhóm thứ 2, là tiền kỹ thuật số phi tập trung. Giao dịch tiền kỹ thuật số không qua trung gian, giao dịch mang tính tức thời. Nó cũng không liên quan đến ngân hàng hay thanh toán bù trừ. Điều này cải thiện một số nhược điểm của phương thức thanh toán truyền thống.
Ngoài ra tiền ảo cũng có thể được xem là tiền điện tử. Tiền điện tử có 2 loại là tiền mã hóa và tiền ảo. Vì thế khi hỏi có nên đầu tư vào tiền điện tử không thì chúng ta cũng có thể hiểu là có nên đầu tư tiền ảo không.
Hai khái niệm này bị nhầm lẫn không phải là điều hiếm gặp. Để bắt đầu tham gia vào lĩnh vực tiền ảo, bạn nhất thiết phải tìm hiểu kỹ để không nhập nhằng giữa các nội dung có phần tương tự.
Tiền ảo có phải token không?
Tiền ảo và token cũng là hai khái niệm khác nhau hoàn toàn mặc dù chúng đều được giao dịch trực tuyến chứ không như hình thức thông thường của tiền mặt. So sánh để dễ hiểu nhé:
| Yếu tố so sánh | Tiền ảo | Token |
| Tên gọi | Coin | Token |
| Phạm vi hoạt động | Hoạt động riêng lẻ | Dựa trên nền tảng của tiền ảo khác để hoạt động |
| Mục đích sử dụng | Dùng như một tiền tệ, đơn vị lưu trữ giá trị | Có thể dùng thanh toán hoặc là nhiên liệu cho mạng lưới hoạt động hoặc đơn vị trao đổi trong một ứng dụng |
| Ví lưu | Cần có ví lưu riêng, trừ phí giao dịch vào coin | Lưu trữ cùng 1 ví được phát triển trên nền tảng gốc, phí được trả theo quy định tại nền tảng gốc |
2.Các loại tiền ảo ở Việt Nam phổ biến hiện nay
Tính đến thời điểm hiện tại, ở Việt Nam có hơn 20 loại tiền ảo phổ biến. Trong số đó nổi bật và được nhiều người biết đến hơn cả là những cái tên sau đây.
Bitcoin
Nói đến độ phổ biến và nhận về nhiều tranh luận nhất thì chắc chắn là Bitcoin. Từ khóa này luôn hot ở mọi thời điểm khi mà tiền ảo bắt đầu du nhập vào nước ta. Mã ký hiệu tiền ảo Bitcoin là BTC hoặc XBT.
Bitcoin được phát minh dưới dạng phần mềm mã nguồn mở vào năm 2009. Hầu hết các doanh nghiệp và cá nhân đều nhắm vào sản phẩm này với xu hướng thanh toán để giảm thiểu chi phí.
Có nên đầu tư Bitcoin hay không? Rất nhiều biến cố xảy ra đối với đồng tiền ảo này. Đặc biệt là những năm gần đây Bitcoin tụt dốc về giá, độ uy tín và nhận về nhiều lời chỉ trích. Dù vậy hơn 100 ngàn doanh nghiệp chấp nhận Bitcoin là một tín hiệu khiến nhà đầu tư có phần yên tâm.
Bạn có thể mua bán Bitcoin thông qua sàn giao dịch trực tuyến hoặc người môi giới. Hiện nay số lượng máy ATM Bitcoin tại Việt Nam là 4 máy. Tại đó người giao dịch có thể thực hiện bằng VNĐ hoặc USD, số tiền tối thiểu cho 1 lần là 500.000đ.
Ethereum
Sau Bitcoin, danh sách tiền ảo phổ biến nhất Việt Nam gọi tên Ethereum, ký hiệu là ETH. Đây cũng là loại tiền điện tử có tổng số vốn hóa thị trường cao thứ nhì trên thế giới. Thậm chí có nhiều thời điểm ETH khiến người anh lớn là BTC trở nên lu mờ.
Nhiều chuyên gia đầu tư nhấn mạnh chỉ Ethereum mới xứng tầm làm đối thủ của Bitcoin về mọi mặt. So với BTC thì có khi ETH còn trội hơn về các tính năng, phá vỡ sự hạn hẹp trước đó.
Tuy nhiên có một số hạn chế của đồng ETH:
- Tốc độ giao dịch bị giảm mạnh, mạng lưới tắc nghẽn nghiêm trọng sau vụ nổi lên của CryptoKitties.
- Vận hành bằng giao thức proof-of-work nên người đào tiền ảo bằng máy tính chuyên dụng sẽ khó khăn trong việc xác nhận tính hợp lệ.
Đợt nâng cấp mang tên Ethereum 2.0 đưa ETH chuyển sang vận hành theo hình thức proof-of-stake để xử lý các giao dịch mới. Điều này có ý nghĩa đưa tốc độ giao dịch đi nhanh hơn và hỗ trợ hàng triệu người dùng.
Binance Coin
Binance Coin hay gọi tắt BNB là đồng tiền ảo trên sàn của hệ sinh thái Binance. Ở thời điểm phát hành, BNB chỉ có giá tương đương 0,15 USD. Ban đầu đồng coin này được phát hành dưới dạng token ERC-20 trên nền tảng blockchain. Tổng nguồn cung lúc đó là 200 triệu BNB, trong đó:
- 100 triệu BNB được phát hành ra thị trường trong đợt ICO
- 80 triệu BNB thuộc về đội ngũ phát triển của Binance
- 20 triệu BNB dành cho Angel Investors
Ngoài 3 cái tên đã kể thì chúng ta có thể tham khảo thêm tiền ảo RIPPLE, Tether, Cardano, Polkadot, Dogecoin, Uniswap, Litecoin,… Đó là những loại tiền ảo phổ biến được giao dịch nhiều đối với các nhà đầu tư Việt Nam.
3.Nên giao dịch tiền ảo ở đâu? Các sàn giao dịch tiền ảo uy tín
Tại Việt Nam để tìm được một cơ sở uy tín để yên tâm giao dịch tiền ảo thì có vẻ khá mông lung. Nhưng nói như vậy không có nghĩa là hoàn toàn không có sàn nào để bạn tham gia giao dịch.
Một sàn giao dịch tiền ảo tốt phải đáp ứng các tiêu chí:
- Lượng người tham gia giao dịch đông (không phải ảo)
- Chi phí giao dịch thấp
- Hỗ trợ nhiều ngôn ngữ, có đội ngũ tư vấn nhanh nhạy
- Tính thanh khoản cao (đây là yếu tố then chốt)
- Bảo mật thông tin tài khoản cá nhân người dùng
- Có thông tin giấy phép hợp lệ, được cấp bởi cơ quan chức năng uy tín
- Nạp, rút nhanh chóng, không có dấu hiệu lừa đảo
Với những tiêu chí này chúng tôi gợi ý cho bạn một vài cái tên về sàn giao dịch tiền ảo nổi bật hiện nay:
Sàn giao dịch Vicuta.com
Trong nhiều năm gần đây sàn giao dịch tiền ảo Vicuta.com được cộng đồng đầu tư coin biết đến. Tại đây họ có thể mua bán và theo dõi sự thay đổi của nhiều loại tiền ảo như:
- Bitcoin
- Ethereum
- RIPPLE
- Hơn 200 đồng Altcoin khác
Ưu và nhược điểm sàn Vicuta.com:
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| + Tốc độ xử lý nhanh, tính thanh khoản cao
+ Tỷ giá mua bán rất tốt, Đội ngũ hỗ trợ miễn phí 24/7 + Giao dịch nhiều đồng tiền ảo khác nhau, bảo mật tốt Thanh toán qua nhiều ngân hàng phổ biến Có cảnh báo rủi ro, hướng dẫn đầu tư |
+ Nền tảng web vẫn chưa được hoàn thiện và đang trong quá trình nâng cấp + Hạn mức giao dịch thấp, mỗi lần chỉ dưới 500 triệu đồng + Chưa hỗ trợ ở tất cả ngân hàng tại Việt Nam |
Sàn giao dịch Remitano.com
Đây là một sàn trung gian giao dịch tiền ảo nhận được nhiều ý kiến đánh giá tích cực. Sàn Remitano.com phát triển dịch vụ kinh doanh tại nhiều quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Mỹ, Úc, Malaysia,…
Hai bên mua và bán đều được bảo mật thông tin khi giao dịch tại sàn Remitano.com. Các thành viên tại đây có thể tự chọn đối tượng mình muốn, mức giá theo ý mình. Nếu bạn nghe về các vụ lừa đảo chơi tiền ảo liên quan đến sàn này thì nên tìm hiểu kỹ liệu đó có phải sàn giả mạo hay không.
Ưu điểm:
- Sàn Remitano.com chỉ thu phí giao dịch chứ không cần vốn tích trữ
- Giao dịch được đảm bảo an toàn, dưới sự vận hành và quản lý của công ty Bit Giga Pte.Ltd Singapore
- Giá mua và bán chênh lệch dao động từ 1,5 – 2 triệu đồng
- Chi phí giao dịch được đánh giá là thấp nhất hiện nay nếu không chạy quảng cáo
- Thanh toán bằng nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau, chẳng hạn như Vietcombank
Tuy nhiên có hạn chế là sàn Remitano tiến hành giao dịch hơi chậm. Lượng coin mua bán tối đa và tối thiểu phụ thuộc vào người chạy quảng cáo.
Sàn Vcc Exchange
Đây là một trong những sàn giao dịch tiền ảo đầu tiên của Việt Nam được niêm yết VNĐ trên trang thống kê thông tin tổng quát Coinmarketcap. Sàn có giấy phép hoạt động rõ ràng, địa chỉ công ty đặt tại Singapore.
Việc mua bán diễn ra hoàn toàn tự động trên website. Các ưu và nhược điểm của sàn Vcc Exchange:
Ưu điểm:
- Phí giao dịch thấp, đôi khi khuyến mãi có thể miễn phí hoàn toàn
- Có giấy chứng nhận hoạt động hợp pháp, trụ sở công ty có đặt ở Việt Nam
- Đội ngũ phát triển và chuyên viên tư vấn có tiếng tăm trong ngành
- Vốn hóa mạnh, được đầu tư nghiêm túc, giải quyết tốt các đơn hàng lớn
- Tư vấn viên người Việt Nam nên có thể xử lý vấn đề tốt hơn các sàn khác
Nhược điểm:
- Chưa quá phổ biến tại Việt Nam, nhưng từ 2021 trở đi sẽ được biết đến nhiều hơn
- Giao diện của sàn khá phức tạp, nhiều loại tiền khác nhau, khó quan sát đối với tân binh
Thỉnh thoảng bạn có thể nghe vài tin đồn Vcc Exchange liên quan đến kinh doanh đa cấp lừa đảo. Nhưng thực tế chúng nên được kiểm chứng rõ ràng bởi rất có khả năng là giả mạo hoặc tin đồn thất thiệt do đối thủ tung ra. Đôi khi cũng do một số cá nhân làm ảnh hưởng đến tập đoàn Vcc Exchange uy tín.
4.Sàn giao dịch tiền ảo lừa đảo
Tình trạng lừa đảo tiền ảo Việt Nam
Nói thật ra thì việc giao dịch tiền ảo không được khuyến khích hay chấp nhận ở Việt Nam. Nó cũng không hẳn là bị cấm nhưng nếu cá nhân hay tập thể nào tổ chức tập trung các hoạt động mua bán cần phải có giấy phép hẳn hỏi thì chúng ta mới yên tâm giao dịch.
Nếu bạn tham gia mua bán tiền ảo tại một tổ chức nào đó mà chẳng may bị lừa? Lúc này pháp luật không thể bảo vệ bạn hay giúp bạn lấy lại tiền. Đơn giản vì từ lúc bước chân vào lĩnh vực này bạn đã chấp nhận chịu trách nhiệm với rủi ro của mình.
Người dân Việt Nam thực chất chưa đủ điều kiện và trang bị đủ kiến thức để sẵn sàng chinh chiến một cách dũng mãnh trên chiến trường tiền ảo phức tạp này. Các vụ lừa đảo Bitcoin hay các loại tiền ảo khác không hề xa lạ.
Một số sàn giao dịch tiền ảo lừa đảo gần đây
Mới đây, vào giữa tháng 5/2021, vụ lừa đảo tiền ảo mới nhất được phanh phui khiến nhiều người bất ngờ với thủ đoạn tinh vi của nhóm chủ mưu. Họ đã lập 4 sàn giao dịch trái phép gồm:
- Vàng
- Tiền ảo
- Ngoại tệ Rforex, Yaibroker, Vistaforex Exswiss
- 15 website khác có giao diện tương tự sàn forex thứ thiệt
Họ dụ dỗ số người nhẹ dạ cả tin lên đến 12.000 người. Các nạn nhân nạp 4,3 triệu USD vào tài khoản và bị chiếm trọn. Qua các kênh đầu tư ảo trên mạng, nhóm lừa đảo đã dùng thủ đoạn tự xưng là chuyên gia lĩnh vực tài chính, chia sẻ kinh nghiệm, mồi chài tài sản.
Họ tổ chức kinh doanh sàn forex tại tp Hồ Chí Minh, Hà Nội và cả Campuchia, hút máu nhà đầu tư. Khi nghe quảng cáo sàn có nguồn gốc nước ngoài, có giấy phép hoạt động và chuyên gia tư vấn quốc tế, người chơi tin tưởng đầu tư vào. Hơn nữa các nạn nhân bị hấp dẫn bởi mức lãi suất cao đến 30% mỗi tháng, tất nhiên đó chỉ là lời hứa suông.
Qua vụ tiền ảo mới nhất, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân nên thận trọng. Và hãy nhớ rõ một điều là mọi sàn forex đều chưa được Nhà nước Việt Nam cấp phép. Nếu ở Việt Nam bạn muốn mua bán ngoại hối thì nên đến các ngân hàng chính thống như Vietcombank, Techcombank, Vietinbank,… để được tư vấn cặn kẽ.
5.Các hình thức lừa đảo tiền điện tử
Tiền ảo nói riêng và tiền điện tử nói chung là những phạm trù dễ gặp lừa đảo. Bởi chúng khó xác định được tính minh bạch, chính xác. Bạn dễ gì biết được đâu là sàn giao dịch đáng tin, giữa một rừng cái tên với những lời mời chào đon đả, hấp dẫn!
Có 5 hình thức lừa đảo tiền điện tử phổ biến mà chúng ta nên biết:
Lừa đảo tiền ảo đa cấp
Có thể bạn đã nghe qua lừa đảo tiền ảo theo các mô hình đa cấp như kim tự tháp hay Ponzi. Nghe thì khác nhau nhưng chúng có những nét tương đồng.
- Người cũ mời người mới tham gia bằng mọi hình thức
- Lời hứa hẹn về mức lợi nhuận khổng lồ và hoa hồng ưu đãi khi “dụ” thêm được thành viên về đội nhóm của mình
Nếu có người mời hoặc gây sức ép để dụ dỗ bạn theo cách này thì làm ơn né đi nhé. Trải qua thời sinh viên ai chẳng biết đa cấp không phải là một con đường dễ đi, thậm chí nó là đường dây nguy hiểm cần được loại bỏ.
Các chương trình tặng quà vô lý
Chương trình tặng quà, hay giveaway, của người nổi tiếng hay các công ty tiền ảo có nhiều lượt tương tác, thực chất cần phải được nghiên cứu. Bạn sẽ ngạc nhiên khi bắt gặp trường hợp công ty hay cá nhân nào đó hào phóng tặng quà cho người chơi trên những bài viết công khai ở mạng xã hội.
Thông thường đến bước nhận quà thì họ yêu cầu ta ứng trước một số tiền. Và thường, số tiền ứng chẳng là bao so với món quà bạn sắp được nhận (tất nhiên cũng là xạo).
Không do dự, nhiều người trở thành miếng mồi béo bở cho các tổ chức này vơ vét. Tiền đã chuyển đi nhưng quà thì biệt tăm biệt tích, tài khoản bị chặn không biết kêu ai!
Lừa đảo qua ứng dụng di động giả mạo
Những rủi ro khi đầu tư tiền ảo còn bao gồm cả việc bạn sẽ bị lừa bởi các ứng dụng di động giả mạo. Nếu không thận trọng thì chúng ta rất dễ rơi vào những chiếc bẫy tưởng chừng đơn giản.
Các ứng dụng được quảng cáo nghe có vẻ hấp dẫn về tính năng và lợi ích. Nhưng chúng thật ra là tên gián điệp đến đến ăn cắp tiền ảo của bạn. Khi tải ứng dụng độc hại về thiết bị của mình, bạn đồng thời đang tạo cơ hội để hacker xâm nhập và mang đi tất cả.
Hãy thận trọng hơn khi quyết định tải về bất cứ một ứng dụng gì, và không nhấp vào những đường link không rõ nguồn gốc.
Cảnh báo tấn công giả mạo
Bạn nên cẩn thận, không làm theo lời hướng dẫn của một tin nhắn cảnh báo nào về việc thông tin của bạn bị rò rỉ hay có vấn đề bảo mật của tài khoản cá nhân. Nhiều trường hợp nạn nhân nhận được tin nhắn về điện thoại hoặc email rằng:
- Bạn đang bị tấn công tài khoản/ tài khoản của bạn đang hoạt động sai quy định
- Hãy làm theo hướng dẫn để bảo mật tài khoản, bảo vệ tiền của bạn
Sau đó nếu bạn nhấn vào các liên kết bên lừa đảo gửi đến thì bạn sẽ thành nạn nhân của vấn nạn hack, ăn cắp thông tin và tiền ảo.
Những lời kêu gọi
Trong giao dịch tiền ảo có thuật ngữ DYOR – Do your Own Research, tức là Hãy tự nghiên cứu đi! Điều này là cần thiết để ghi nhớ, bởi bạn không thể tin vào ai trừ chính bản thân mình.
Bạn sẽ thấy những lời kêu gọi, quảng cáo hấp dẫn về một đồng tiền hay công ty, sàn giao dịch nào đó thật đáng để đầu tư. Tỉnh táo đi, biết đâu họ đã nhận được tiền quảng cáo hoặc đầu tư vào các dự án đa cấp nên phóng lao phải theo lao.
Kể cả người lạ, người vừa quen, hay thậm chí anh em bạn bè thân gì cũng vậy. Bất cứ lời mời biểu nào cũng có thể ẩn chứa nguy hiểm, khiến bạn thất bại thê thảm. Đầu tư tiền ảo, mất tiền thật cũng do sự cả tin và nóng vội mà ra.
Để không bị dính vào các vụ lừa đảo chơi tiền ảo, hãy thật sáng suốt. Bình tĩnh, xem xét kỹ, nghiên cứu chuyên sâu, bắt đầu từ con số nhỏ. Đặc biệt bạn không nên thử vận may rủi với một vố đậm để phải ra về tay trắng. Và tất cả giao dịch đều phải dựa trên việc tuân thủ pháp luật là an toàn hơn cả.
